Ik doe graag boodschappen op de wekelijkse markt. Verpakkingsvrij en regionaal. Onlangs kocht ik daar een watermeloen - met een lachend en een huilend oog. De meloen was geteeld en geoogst in de regio Kaiserstuhl. Dus voor het transport naar mijn markt werd in ieder geval nauwelijks CO2 geproduceerd. Dat was het lachende oog. Wat was het huilende oog? Het is eigenlijk te koud en nat voor watermeloenen hier in Duitsland. Daarom worden ze meestal in zuidelijke landen zoals Griekenland, Italië of Spanje geteeld voor de Europese markt. Sinds een paar jaar kunnen ze echter ook in de regio Kaiserstuhl worden geteeld. Dus CO2-besparing door klimaatverandering?
Wat klimaatverandering je brengt
Ik ben bang dat dat te regionaal en simplistisch zou zijn. Als we er niet in slagen de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde, waardoor watermeloenen in de Kaiserstuhl groeien, te stoppen, zal het klimaat omslaan. Niet over 100 of 200 jaar, maar over 30 tot 40 jaar. De gletsjers en de polen zijn al aan het smelten. Je hebt nu al te maken met regionale extreme weersomstandigheden, overstromingsrampen, sparrensterfte door gebrek aan regen. En wanneer het klimaat kantelt, zal het zuidelijk halfrond een ongelooflijke hittegolf meemaken, de zeespiegel zal stijgen en het leven onmogelijk maken in vele kustgebieden.
En nog meer mensen dan voorheen zullen hun huizen moeten ontvluchten om te overleven. Zij zullen zich een weg moeten banen naar waar de levensomstandigheden dan waarschijnlijk nog enigszins draaglijk zullen zijn: naar het noordelijk halfrond, naar de rijke landen die grotendeels verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering, op weg naar ons, naar u en mij, naar waar de watermeloenen groeien.
Waarom we een paradigmaverschuiving nodig hebben
Wetenschappers beschrijven de opwarming van de aarde en de gevolgen ervan al heel lang. De feiten liggen duidelijk op tafel. Maar niemand kijkt graag goed. De meeste rampen gebeuren ver weg - op andere continenten en in de toekomst. We willen doorgaan zoals voorheen. Welvaart door groei. Bedrijven willen steeds meer produceren, geld verdienen en de mensen die voor hen werken ook geld laten verdienen. Dat heeft lange tijd heel goed gewerkt en we hebben er allemaal van geprofiteerd - tenminste in de rijke landen.
Maar alle wetenschappelijke voorspellingen laten zien: Het kan niet veel langer. En een beetje meer milieubewust gedrag, een beetje meer opoffering, een paar klimaatneutrale woningen met Tesla voor de deur zullen niet echt helpen. We hebben een paradigmaverschuiving nodig.
En daarvoor moeten wetenschap, politiek en bedrijfsleven samenwerken en actie ondernemen in de richting van duurzame, milieuvriendelijke economische activiteiten, in de richting van een circulaire economie.
De wetenschap met onderzoek naar nieuwe technologieën, nieuwe grondstofbesparende processen, nieuwe materialen en producten die echt klimaatneutraal of beter nog: klimaatpositief zijn.
De politiek, door innovatie te bevorderen, maar ook met duidelijke richtsnoeren voor het milieubeleid, door te eisen en te stimuleren, dat wil zeggen door onze economie en onze samenleving op het juiste spoor, op het juiste paard te zetten.
Bedrijven, door hun innovatiekracht niet in te zetten voor meer groei en nieuwe, hulpbronintensieve producten, maar om producten te ontwikkelen die weinig hulpbronnen gebruiken, die gerepareerd en hergebruikt kunnen worden, die gerecycled kunnen worden, en door geheel nieuwe bedrijfsmodellen te ontwikkelen.
Niet om de aarde te redden. Maar om ervoor te zorgen dat we op deze aarde kunnen blijven leven. Ongeacht waar de watermeloenen die jij en ik kopen groeien.
Heike Hundertmark